Οδοιπορικό στη Ζίτσα

Οδοιπορικό στη Ζίτσα Ιωαννίνων: Οι δρόμοι του κρασιού και της πίστης

Χαρακτηριστικό ηπειρώτικο χωριό με πετρόχτιστα σπίτια και καλντερίμια, η Ζίτσα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 680, σε απόσταση 25,5 χλμ BΔ από την πόλη των Ιωαννίνων

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών της Ζίτσας, που άκμασε το 18ο και το 19ο αιώνα, προσελκύουν οι εκκλησίες της Παναγίας και των Ταξιαρχών.

Η Πινακοθήκη Χαρακτικής, δημιούργημα του ζιτσαίου ζωγράφου Κώστα Μαλάμου (1913-2007), περιλαμβάνει εκατοντάδες αξιόλογα έργα Ελλήνων χαρακτών, που χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα έως σήμερα.

Κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου βρίσκεται το Λαογραφικό Μουσείο της Ζίτσας, όπου εκτίθενται παλαιά αντικείμενα και παραδοσιακές στολές.

                                        

                     

                             
   
 Τα κρασιά της Ζίτσα

Η σημαντικότερη περιοχή παραγωγής κρασιού στην Ήπειρο βρίσκεται στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων και είναι η αμπελουργική ζώνη της Ζίτσας.

Ολόκληρη αυτή η ζώνη βρίσκεται πάνω σε μια σειρά λόφων με υψόμετρο που κυμαίνεται από 450 έως 750. Το κλίμα της ζώνης είναι ηπειρωτικό, ενώ η περιοχή έχει μεγάλο βροχομετρικό ύψος.

Τα εδάφη της περιοχής είναι ασβεστολιθικά και επικλινή, με καλή αποστράγγιση από τα νερά, στραμμένα προς την πλευρά του Ιονίου και δεχόμενα την επίδραση των θαλασσίων ανέμων, γεγονός που εξασφαλίζει σε αυτά έναν ήπιο χειμώνα και δροσερά καλοκαίρια.

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς άρχισαν οι κάτοικοι της Ζίτσας να ασχολούνται με την αμπελοκαλλιέργεια, αλλά είναι βέβαιο ότι ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα η Ζίτσα είχε εδραιώσει τη φήμη της ως αμπελουργικό και οινοπαραγωγικό χωριό.

                                                       Το οινοποιείο  της ΖΟΙΝΟΣ

Το είδος των κλημάτων που ανέκαθεν φύτευαν και καλλιεργούσανοι κάτοικοι της Ζίτσας είναι σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα η Ντεμπίνα, η περίφημη ποικιλία που χαρίζει παγκόσμια αναγνώριση στο κρασί της Ζίτσας.

                                                  Το οινοποιείο "ΚΤΗΜΑ ΓΚΛΙΝΑΒΟΣ"

Εκτός από τη λευκή Ντεμπίνα, που καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της συνο­λικής έκτασης των αμπελιών που καλλιεργούνται στην περιοχή της Ζίτσας, υπάρχουν και μερικές ερυθρές ποικιλίες που καταλαμβάνουν λίγα στρέμματα, όπως το Βλάχικο και το Μπεκάρι, ενώ σε πολύ μικρή έκταση καλλιεργούνται τοπικές ποικιλίες.

                                             Ο Αϊ-Λιας της Ζίτσας

Στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, που υψώνεται πάνω από το χωριό, είναι σκαρφαλωμένη η μονή του Προφήτη Ηλία, ο Αϊ-Λιας της Ζίτσας.

Εξ όσων γνωρίζουμε, το μοναστήρι μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση από τον αντικρινό λόφο το 1598. Ως κτήτοράς του μνημονεύεται ένας ιερομόναχος ονόματι Αθανάσιος.

Η μονή του Προφήτη Ηλία αποτέλεσε εκπαιδευτικό κέντρο επί Τουρκοκρατίας και εστία όπου γαλουχήθηκαν σημαντικοί ιεράρχες.

Στο διάβα των αιώνων η μονή γνώρισε περίοδο οικονομικής ακμής και απέκτησε μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις και σημαντική ακίνητη περιουσία. Το καθολικό της μονής αγιογραφήθηκε το 1658.

Ο λόρδος Bύρων, ο οποίος επισκέφθηκε τον Αϊ-Λια της Ζίτσας το έτος 1809, εξύμνησε την υπέροχη θέα που προσφέρει ο λόφος στον οποίον είναι χτισμένη η μονή.

Η μονή Πατέρων

Σε απόσταση 7,5 χλμ ΒΔ από τη Ζίτσα, απέναντι από το χωριό Λίθινο, βρίσκεται η μονή Πατέρων, αξιόλογης αρχιτεκτονικής.

Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, το καθολικό του μοναστηριού θεμελιώθηκε το 1590, ενώ η έδρα της μονής μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση το 1668.

Η περιτειχισμένη μονή Πατέρων υπήρξε στη μακρά ιστορία της ένα από τα πλουσιότερα μοναστήρια της Ηπείρου, με μετόχια στη Ρωσία και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

                                              Το Θεογέφυρο

Κοντά στο Λίθινο οι ταξιδιώτες ανακαλύπτουν το Θεογέφυρο (Θεογέφυρα), ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης σε μαγευτικό τοπίο (κατάφυτη ρεματιά με τρεχούμενα νερά).

Το «γεφύρι» που δημιούργησε με τα ορμητικά νερά του ο Καλαμάς, σμιλεύοντας τον ηπειρώτικο βράχο, διευκόλυνε επί αιώνες το πέρασμα του ποταμού.

Δυστυχώς σήμερα το Θεογέφυρο δεν υφίσταται. Καταστροφικές βροχοπτώσεις και ανθρώπινες επεμβάσεις  κατάφεραν  να το εξαφανίσουν. Φεβρουάριος  του 2018

Σε μικρή απόσταση από το Θεογέφυρο υπάρχει παρόμοιο γεφύρι, φτιαγμένο από τη φύση, με το όνομα  Ουρανογέφυρο ή Διαβολογέφυρο. 

Το συγκεκριμένο γεφύρι, ωστόσο, είχε το εξής μειονέκτημα: στη μία του πλευρά βρίσκεται ένας απότομος βράχος, ο οποίος εμποδίζει τους ταξιδιώτες που επιθυμούν να περάσουν απέναντι.

Γίνονται προσπάθειες   ανάδειξης.

                                                                  Αξιοθέατα

Πηγάδια: Με το νερό των πηγαδιών η Ζίτσα για πολλά χρόνια είχε εξασφαλισμένη την υδροδότησή της.

                                               
                                                        Εκκλησίες και εξωκλήσια :

                               Άγιος Νικόλαος, κεντρική εκκλησία

                                       Αγία Παρασκευή , στις στέρνες

                                    Άγιος  Ιωάννης , στον Ανήλιο

                                   Άγιος Νικόλαος, στον μικρό μαχαλά

                                   Αγία Παρασκευή, στο νεκτροταφείο

                                     Αγία  Τριάδα, μεγάλου μαχαλά

                                       Αγία Τριάδα , μικρού μαχαλά

                                             Άγιος Αθανάσιος, μεγάλου μαχαλά

                                                Άγιος Γεώργιος , μεγάλου μαχαλά
Εκδηλώσεις που γίνονται:
 1. Αποκριάτικες εκδηλώσεις:

Κάθε χρόνο τις απόκριες οι τοπικοί σύλλογοι  και η κοινότητα οργανώνουν εκδηλώσεις όπως  άναμμα φωτιάς στην πλατεία του χωριού , μασκαράδες και μη  να χορεύουν γύρω από τη φωτιά και το γλέντι συνεχίζεται  μέχρι  αργά το βράδυ.

Την Καθαρά Δευτέρα στα Κούλουμα προσφέρονται  δωρεάν νηστίσιμα εδέσματα

 2. Πανηγύρι Προφήτη Ηλία:
 Την παραμονή  της Γιορτής του Προφήτη Ηλία γίνεται εσπερινός  και αρτοκλασία στο ομώνυμο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Ακολουθεί   δείπνο αγάπης σε όλους τους προσκυνητές προφορά της μοναστηριακής επιτροπής.
Ανήμερα της γιορτής στην πλατεία του χωριού γίνεται πανηγύρι που το οργανώνουν οι Σύλλογοι του χωριού,

 3.  Γιορτή Κρασιού 
Κάθε χρόνο το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου γίνεται η γιορτή κρασιού.

 4. Γιορτή Τσίπουρου
 Κάθε χρόνο τέλος Οκτωβρίου, αρχές Νοεμβρίου γίνεται η γιορτή τσίπουρου στη Ζίτσα

 5. Βυρώνειος  Αγώνας Δρόμος
Κάθε χρόνος προς τέλος Ιουνίου , αρχές Ιουλίου πραγματοποιείται με επιτυχία ο Βυρώνειας  αγώνας δρόμος

 Μαθητική Εστία Ζίτσας

Στέγη Αυτιστικών Ατόμων
 Το Πρώτο Κέντρο Εκπαίδευσης και Διαβίωσης Ενηλίκων Ατόμων με Αυτισμό στην Ελλάδα, 1χλμ πριν το χωριό Ζίτσα και 27χλμ από την πόλη των Ιωαννίνων.

   

 Ευεργέτες από τη Ζίτσα

Η Ζίτσα από τα πολύ παλιά χρόνια είχε το ευτύχημα να συγκανταριθμεί  μεταξύ τω κατοίκων της τέκνα που διακρίθηκαν για τα φιλάνθρωπα  κι αλτρουιστικά  τους αισθήματα  κι έτρεφαν παθολογική αγάπη προς τη γενέτειρά τους.
Με ευλάβεια θα αναφέρουμε τα ονόματά τους  και τις ευεργετικές και φιλανθρωπικές τους πράξεις.

1. Δοσίθεος Φιλίτης, Μητροπολίτης  Ουγγροβλαχίας 1721- 1825
2. Κωνστάντιος Φιλίτης, επίσκοπος Βουζαίου Ρουμανίας, 1750- 1835
3. Σίλβεστρος Φιλίτης, ιατρός 1752- 1834 αδελφός του του Κωστάντιου Φιλίτη και ανεψιός  του Δοσίθεου Φιλίτη από την αδελφή του Χάιδω.

4. Χριστόδουλος Μανούσης , ιερεύς
5. Μιχαήλ Τυροκόμος
6. Παναγιώτης Ζέρβας
7. Αναστάσιος Γουδίνος
8. Βασίλειος Σιλελής
9. Αναστάσιος Φιλίτης
10. Δημήτριος Φιλίτης
11. Μιχαήλ Κατσουλίδης
12. Δημήτριος Λιόντος  και η σύζυγός του Ελένη
13. Δημήτριος Ζιτσαίος
14. Νικόλαος Κ. Γύρας
15. Αναστάσιος Γάγαλης
16.Νικόλαος Γ. Ξυλάνης
17. Ιωάννης Παπαπέτρου
18. Αθανάσιος Βαδόκας
19. Γεώργιος Γύρας
20. Κώστας Μαλάμος


Δείτε το  video 1
Δείτε το video 2 
Δείτε το video 3 
Δελιτε το  video 4