Κυριακή 25 Μαΐου 2008

ΕΙΣΟΔΟΣ ΧΩΡΙΟΥ

(Φωτογραφικό αρχείο Κ. Καραμίχου)
Αυτή την καλλαίσθητη μαρμάρινη πινακίδα αντικρίζει ο επισκέπτης με την είσοδό του στη Ζίτσα. Είναι τοποθετημένη στον αυλόγυρο του Δημοτικού Σχολείου. Μαζί με το πεζοδρόμιο αποτελεί ένα στολίδι στη είσοδο του χωριού μας.

Σάββατο 3 Μαΐου 2008

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΙΔΗΣ



Ο Δημήτριος Νικολίδης γεννήθηκε στη Ζίτσα του νομού Ιωαννίνων το έτος 1766. Στο χωριό μας έζησε τα παιδικά του χρόνια κι έμαθε τα πρώτα γράμματα. Η τοπική παράδοση διέσωσε ότι ορφάνεψε μικρός από μάνα και πατέρα. Ο θείος του Ζαχαρίας, καλόγερος στο μοναστήρι του Αη- Λια της Ζίτσας ,τον πήρε μαζί του και τον μεγάλωσε και στη συνέχεια φρόντισε να τον στείλει στη Βλαχιά σε μοναστήρι- μετόχι του Αη- Λια της Ζίτσας. Εκεί με τη βοήθεια του ηγούμενου του μοναστηριού τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Ο μητροπολίτης Δοσίθεος Φιλίτης, ηπειρώτικης καταγωγής, τον βοήθησε να μεταβεί στη Βιέννη , όπου σπούδασε ιατρική. Παίρνοντας το δίπλωμά του, εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Βιέννη ασκώντας το επάγγελμα του ιατρού.
Με το Ρήγα, ο Νικολίδης σχετίζονταν από τη Βλαχιά ακόμα, στη Βιέννη όμως συνδέθηκε μ’ αυτόν πολύ και σαν έλαχε να ταιριάζουν στην ψυχοσύνθεση, οι σχέσεις τους έγιναν πιο στενές και πιο εγκάρδιες. Όταν δε ο μεγάλος και ηφαιστειώδης αυτός εθνεγέρτης άρχισε να τον κατηχεί στη Μεγάλη Ιδέα του Λυτρωμού του Γένους , το άδολο αυτό Ζιτσιωτόπουλο, απάντησε πρόθυμα, ολόψυχα και αδίκαστα «παρών» στο προσκλητήριο κι έγινε αφοσιωμένος οπαδός της Μεγάλης Ιδέας και πρόθυμος υπηρέτης της. Εκεί λοιπόν στη Βιέννη ο Ρήγας, ο Νικολίδης και οι γνωστοί απ’ την ιστορία πατριώτες δημιούργησαν τον πρώτο επαναστατικό πυρήνα και κατέστρωσαν τα σχέδια για την οργάνωση και προετοιμασία του μεγάλου και ιερού αγώνα, ενός αγώνα που προμηνύονταν σκληρός και αδυσώπητος, αγώνας ζωής και θανάτου από την έκβαση του οποίου θα κρίνονταν η τύχη της φυλής μας.
Στο έργο αυτό ο Νικολίδης έδειξε μεγάλο και φλογερό ζήλο, αφοσιώθηκε δε ολόψυχα, παραβλέποντας τη λαμπρή επαγγελματική του σταδιοδρομία.
Σ’ αυτόν ο Ρήγας ανέθεσε τη μετάφραση του βιβλίου «Νέος Ανάχαρσις» του Αββά Μπαρθελεμί, το οποίο είναι ένας ύμνος στην ελληνική αρχαιότητα και το οποίο συνετέλεσε στη δημιουργία φιλελληνικού κλίματος στη Δ. Ευρώπη.
Η σκληρή μοίρα όμως δεν επέτρεψε να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν το έργο τους. Η αυστριακή αστυνομία μόλις έμαθε τη «συνωμοτική δράση» τους, τους έπιασε και τους φυλάκισε. Οι απολογίες τους διεσώθησαν στα αρχεία της αστυνομίας της Βιέννης και δημοσιεύτηκαν από το Φιλέλληνα Γάλλε καθηγητή Αιμίλιο Λεγκράν, μεταφράστηκαν δε από τον ιστορικό Σπύρο Λάμπρου. Το τέλος γράφτηκε στις φυλακές Βελιγραδίου τον Ιούνιο του 1798.
Αν και είναι αλήθεια ότι πολλές μορφές που έχουν εμπνευστεί από τα ευγενέστερα ιδανικά και που με την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία τους θρόνιασαν στη συνείδηση του έθνους κι έγιναν σύμβολά του, όπως ο Ρήγας, ο Νικολίδης και οι άλλοι συνεταίροι τους, είναι μορφές πανελλήνιες που η ακτινοβολία τους καταυγάζει απ’ άκρη σ’ άκρη τον ελληνικό ουρανό και στέλνει το γλυκό της φως πολύ μακρύτερα ακόμα, στον ορίζοντα όλης της ανθρωπότητας , γιατί η απήχηση του έργου και της θυσίας τους είναι παγκόσμια.
Τέτοιες λοιπόν ολύμπιες μορφές ασφαλώς δεν εγκλωβίζονται και δεν χωρούν σ’ έναν μικρό και περιορισμένο τόπο, την ιδιαίτερη πατρίδα, αλλά πετούν σαν αετοί , αγκαλιάζουν και κάνουν πατρίδα ολόκληρη την Ελλάδα για την ελευθερία της οποίας αφοσιώθηκαν ολόψυχα και πρόσφεραν και την ύπαρξή τους ακόμα ολοκαύτωμα στο βωμό της κι έγιναν πρωτομάρτυρές της.
Η Ζίτσα σαν γενέτειρα του Νικολίδη δικαιούται να είναι περήφανη και να τον θεωρεί καύχημά της και πραγματικό στολίδι της .

Οι πρόγονοί μας κέρδισαν τις μάχες του πολέμου αλλά κέρδισαν και τις μάχες τις ειρήνης. Στην ειρήνη έκτιζαν Παρθενώνας και με τα έργα τους άφησαν άφωνο όλο τον υπόλοιπο κόσμο.
Ναι κι εμείς είμαστε έτοιμοι σήμερα να πεθάνουμε ,αν χρειαστεί, για την πατρίδα μας και η νεότερη ιστορία αλλά και η πρόσφατη έχει να δείξει πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας απίστευτες. Φτάνει όμως να δείχνουμε τη λεβεντιά μας μόνο στον πόλεμο;
Καταφέραμε να κρατήσουμε τη θέση που μας χάρισε ο Παρθενώνας; Δείχνουμε σήμερα στον κόσμο ότι είμαστε αντάξιοι του πολιτισμού των προγόνων μας; Δημιουργούμε ή μόνον υπερηφανευόμαστε για το παρελθόν; Τι φταίει στ’ αλήθεια;
Φταίμε εμείς; Φταίνε οι εκάστοτε κυβερνώντες;
Φτάσαμε στο σημείο να μετράμε την πρόοδό μας με μέτρο το μικρότερο ή μεγαλύτερο χάος που οι μεν παραδίδουν και οι δε παραλαμβάνουν!
Δεν έχουμε σίγουρα σήμερα σαν μέτρο προόδου το μέτρο της ανάπτυξης, οικονομικής και πολιτιστικής, της ευημερίας , της διαφάνειας.
Φτάσαμε στο σημείο να χειροκροτούμε όποιον δεν κλέβει, όποιον δεν λαδώνεται , όποιον δεν υποσκάπτει, όποιον δεν επιβουλεύεται , λες και αυτές είναι αξίες για χειροκροτήματα. Λες ότι αυτά δεν είναι ηθική υποχρέωση του κάθε ατόμου και μάλιστα αυτών που κατέχουν υπεύθυνες θέσεις, αυτών που επηρεάζουν εξελίξεις, που χαράζουν γραμμές, που διαφυλάττουν τα δικαιώματα των πολλών. Χειροκροτούμε αυτούς ίσως γιατί δεν βρίσκουμε να χειροκροτήσουμε τους λίγους που ντόμπρα και δυναμικά παλεύουν για τις πραγματικές αξίες.
Σίγουρα όμως αυτοί υπάρχουν αλλά δυστυχώς η φωνή τους κάπου πνίγεται και δεν φτάνει σε μας για να τους χειροκροτήσουμε για να τους πούμε ένα δυνατό μπράβο. Η μόνη σωτηρία θα είναι αν αυτές οι φωνές κάποτε γίνουν πολλές, γίνουν βοή και γίνει συνείδηση όλων των πολιτών αλλά και των Κυβερνώντων ότι ένα Έθνος πάει μπροστά μόνο με χρηστή, έντιμη, υπεύθυνη και αποτελεσματική διοίκηση που θα την εφαρμόσουν και θα την ασκήσουν πολιτικοί έντιμοι, δουλευταράδες και ικανοί. Πολιτικοί με μόνη φιλοδοξία τους να τιμηθούν κάποτε με ένα δάφνινο στεφάνι για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν στο Έθνος.

Ένα έθνος πάει μπροστά όταν αυτοί που κυβερνούν έχουν πίσω τους πολίτες υπεύθυνους και εργατικούς. Οι επερχόμενες γενιές θα έχουν να τιμήσουν κι αυτοί ήρωες του πολέμου, να τιμήσουν παλικάρια που θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Θα έχουν όμως να τιμήσουν ήρωες της ειρήνης, ήρωες που παρέδωσαν μια Ελλάδα καλύτερη από αυτή που παρέλαβαν. Θα έχουν να τιμήσουν ήρωες που ανάλωσαν τη ζωή τους για να χτίσουν μια Ελλάδα με τους πολίτες της να έχουν φιλοδοξίες για τον τόπο τους, να έχουν αξίες, να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο, να βάζουν στόχους ευγενείς και υψηλούς , να νιώθουν βαθιά την υποχρέωση για τις επερχόμενες γενιές. Τη θέση που μας ανήκει στην Ενωμένη Ευρώπη θα την κατακτήσουμε μόνο με σοβαρή δουλειά για ανάπτυξη και πρόοδο. Και όταν πια ανέβουμε το σκαλοπάτι αυτό, έχοντας πίσω και την ιστορική μας παράδοση, τότε να είμαστε σίγουροι ότι θα έχουμε την υποστήριξη και το σεβασμό όλων των λαών.
Ο τόπος αυτός έχει ανάγκη από σύγχρονους Εθνεγέρτες . Εθνεγέρτες της ειρήνης. Ο λαός μας έχει φιλότιμο, πλάθεται, πείθεται, ακολουθεί αν βρεθούν οι κατάλληλοι τους οποίους θα πιστέψει και θα τους εμπιστευθεί. Δεν είναι εύκολο να ξεπηδήσουν σήμερα έτσι απλά νέοι Εθνεγέρτες που θα συνταράξουν στ’ αλήθεια το λαό. Γι’ αυτό ας πούμε στους εκάστοτε κυβερνώντες, ας αναλογιστούν τις ευθύνες που μόνοι τους θέλησαν να αναλάβουν, ας μπουν μπροστά και με το σάλπισμα του Θούριου ας πείσουν το λαό ότι από εδώ και πέρα ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ τους στόχος είναι να πάει μπροστά αυτός ο τόπος και τότε θα ιδούν ότι ο λαός θα τους κατανοήσει , θα τους ακολουθήσει και θα κάνει κι αυτός τη δική του επανάσταση για τις λαθεμένες αξίες, τους λαθεμένους στόχους, τις λαθεμένες νοοτροπίες

Παρασκευή 2 Μαΐου 2008

ΝΕΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ

Άρχισε να λειτουργεί στη Ζίτσα ο νέος ξενώνας (11 υπερούξ δωμάτια). Για πληροφορίες στο
WWW.agnantizitsas.gr


ΟΜΟΡΦΕΣ ΓΩΝΙΕΣ ΤΗΣ ΖΙΤΣΑΣ

Παπαπέτρειο Λαογραφικό Μουσείο Ζίτσας

Κοινοτικές Στέρνες Μεγάλου Μαχαλά

Ο κόσμος υπέφερε πολύ κατά τα παλιά χρόνια από την έλλειψη του νερού κι ήταν επόμενο να κάνει χρήση αυτού με το σταγονόμετρο. Γι’ αυτό όσοι είχαν την οικονομική ευχέρεια έκαναν ιδιόκτητες στέρνες. Κοντά λοιπόν στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής το 1905 έγιναν οι στέρνες με δαπάνη του κληροδοτήματος Δημητρίου Ζιτσαίου.



Πλακόστρωτο στο Μεγάλο Μαχαλά ( Νουλέικα)
Πλακόστρωτο που οδηγεί στη ράχη του Φωτίου

ΓΙΟΡΤΗ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ




Όταν βαίνουν τα «κονίσματα»

Την Παρασκευή , γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής είχαμε την καθιερωμένη λιτανεία (ένα έθιμο του χωριού που κρατάει από πολύ παλιά). Τα εικονίσματα από την εκκλησία της Παναγίας και αφού πρώτα έκαναν μια μικρή στάση στη Ρούγα, έφτασαν στον τελικό προορισμό τους προορισμό τους που ήταν πίσω από το νεκροταφείο. Εκεί ο ιερέας διάβασε ευχές για την καρποφορία των αμπέλων και πάσης φύσεως φυτών. Τα τελευταία χρόνια λόγω έλλειψης παιδιών γίνεται μεταφορά μόνο μιας εικόνας. Παρακάτω δημοσιεύομε ολόκληρη την ευχή του Αγίου Μάρτυρος Τρύφωνος , που διαβάζεται εκείνη την ημέρα.

Όντος μου εν Λαμψάκου Κώμη και τας χήνας επιμελουμένου μου και βόσκοντος, οργή κατήλθεν από Θεού παντοκράτορος ουκ εις τον τόπον εκείνον μόνον, αλλά και εις τας κύκλω περιχώρους, τουτέστιν οργή προς πάσαν άμπελον, χώραν τε, και κήπον, αθρόως των φύλλων και των καρπών βριθομένων, μαραινομένων και αφανιζομένων. Ορών ουν εγώ ο ελάχιστος Τρύφων, ούτω τηκομένους τους καρπούς και δια ταύτην την αιτίας δαπανωμένους τους ανθρώπους, τω παντελεί αφανισμώ των καρπών της γης, των τε χωραφίων, αμπέλων, κήπων και λαχάνων και παντοίων δένδρων τω τοιούτω ολέθρω παραδινομένων, διαπονηθείς, εδεήθην προς τον Κύριον και Θεόν μου, του γενέσθαι αφανή πάντα τα θηρία, τα προς αδικίαν και φθοράν υπάρχοντα των τε κήπων και χωραφίων και αμπέλων και παντοίων δένδρων τε και λαχάνων και μάλιστα των την κώμην εκείνην οικούντων της παρακειμένης λίμνης και προς υπόκλισιν και πρόσκλησίν μου παραγενομένων. Και δη εις προσευχήν κλίναντός μου το γόνυ και τας χείρας προς τον Θεόν εκπετάσαντος, ο εισακόύων των εις αυτόν πεποιθότων Θεός, αυτός εξαπέστειλε εξ ετοίμου κατοικητηρίου αυτού Άγγελον, του πατάξαι παν φύλον και παν γένος κακούργων θηρίων, των αδικούντων την άμπελον, την χώραν τε και τον κήπον των δούλων αυτού, ο και των θηρίων τούτων τα ονόματα σαφώς επιστάμενος. Οία: Κάμπη, Σκώληξ, Σκωληκοκάμπη, Σκάνθαρος, Βρούχος, Ακρίς, Επίμαλος, Καλιγάρις,Μακρόπους, Μύρμηξ, Φθείρ, Ρυγίτης, Φυλλίτης, Καυσοκόπος, Ερυσίβη, Κοχλοί, Ψαλίτης και είτι άλλο προσφυσούν και μαραίνον τον καρπόν της σταφυλής και των λοιπών ειδών και λαχάνων. Ου μην δε, αλλά και αυτός εγώ όρκω ταύτα εδέσμουν, του μηκέτι τους τόπους των εμέ προσκαλουμένων επιβαίνειν τούτους και διατρίβειν, αλλ’ επί αβάτων τόπων επέταξα απελθείν. Ο δε όρκος τούτος εστίν: Ορκίζω υμάς κατά των αγίων πολυομμάτων Χερουβείμ και των εξαπτερύγων Σεραφείμ, των ιπταμένων κύκλω του θρόνου και κραζόντων το Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ, εις δόξαν Θεού Πατρός Αμήν. Ορκίζω υμάς κατά των αγίων Αγγέλων και πάσης δυνάμεως και των μυρίων μυριάδων και χιλίων χιλιάδων, των φόβω πολλώ ισταμένων κατενώπιον της δόξης Κυρίου, μη αδικήσητε την άμπελον, μήτε την χώραν, μήτε τον κήπον των δέντρων τε και λαχάνων του δούλου του θεού, αλλά απέλθετε εις τα άγρια όρη, εις τα άκαρπα ξύλα, εις α εχαρίσατο υμίν ο Θεός την καθημερινήν τροφήν. Ορκίζω υμάς κατά του τιμίου Σώματος ημών δι’ ου και η σωτηρία εδόθη ημίν και απολύτρωσις και υπέρ ου μέλλομεν αποθνήσκειν, μη αδικήσητε μήτε την χώραν, μήτε την άμπελον, μήτε τον κήπον, μήτε παν δέντρον κάρπιμόν τε και άκαρπον, ή φύλλον λαχάνων αδικήσητε εκ του περιορισμού και τόπου του δούλου του Θεού. Ειδέ παρακούσητέ μου, και παραβήτε τον όρκον, ον ώρκισα υμάς, ουκ έχετε προς εμέ τον ταπεινόν και ελάχιστον Τρύφωνα, αλλά προς τον Θεόν του Αβραάμ και Ισαάκ και Ιακώβ, τον ερχόμενον κρίναι ζώντας και νεκρούς. Διό, καθώς προείπον υμίν, υπάγετε εις τα άγρια όρη, εις τα άκαρπα ξύλα. Ειδέ μη ακούσητέ μου, ικετεύειν μέλλω τον φιλάνθρωπον Θεόν, του αποστείλαι τον Άγγελον αυτού τον επί των θηρίων και σιδήρω και μολύβδω δήσει υμάς και αποκτενεί, άνθ’ ων τους όρκους και την προσευχήν εμού του ταπεινού ηθετήσατε Τρύφωνος. Αλλά και οι σρουθοί , πεμπόμενοι δι’ εμής προσευχής καταφάγονται υμάς. ‘Ετι ορκίζω υμάς κατά του μεγάλου ονόματος, του επί της πέτρας επιγραφέντος και μη βαστασάσης, αλλά διαρραγείσης, ωσεί κηρός προσώπου πυρός. Εξέλθετε εκ των καθ’ ημάς, εις ους προείπον υμίν, τόπους αβάτους και ανύδρους και ακάρπους. Εξέλθετε από του τόπου και περιορισμού των δούλων του Θεού, των καμέ προσκαλουμένων εις βοήθειαν αυτών και αντίληψιν και σωτηρίαν, ίνα και εν τούτοις δοξασθή το πανάγιον όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και αι προσευχαί και αι αιτήσεις του ταπεινού Τρύφωνος εκπληρωθώσιν. Ότι τω Θεώ πρέπει δόξα και κράτος εις τους αιώνας των αιώνων , Αμήν.


ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ

Ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής της βάσης και του βάθρου ,στο "Δασκαλιό" , για την τοποθέτηση της προτομής του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.




ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ

Το έτος 1764 ο Άγιος Κοσμάς, έκανε την πρώτη περιοδεία του ,πέρασε από τη Ζίτσα και φιλοξενήθηκε στο μοναστήρι, όπου έμαθε για τη διακοπή της λειτουργίας του Σχολείου (κρυφού) κατά το έτος 1750, κι όπως διέδωσε η παράδοση επέπληξε τον ηγούμενο γι’ αυτό, σε ομιλία του δε προς τους κατοίκους της Ζίτσας ανέπτυξε τους λόγους που επέβαλαν την άμεση ίδρυση σχολειού και παρακίνησε τις γυναίκες να προσφέρουν και τα φλωριά ακόμα που είχαν ραμμένα στα φέσια που φορούσαν τότε στα κεφάλια τους με το ποσόν δε που συγκέντρωσε χτίστηκε το Σχολείο στη βορειοανατολική ακριβώς γωνία της περιοχής του Αγίου Νικολάου του μεγάλου Μαχαλά και το οποίον οι κάτοικοι ονόμαζαν «Δασκαλειό»

Το έδαφος τότε εκεί είχε την εξής διαμόρφωση: Ήταν επικλινής λοφίσκος, οι πρόποδες του οποίου σκέπαζαν και τμήμα του τοίχου του Ιερού της σημερινής εκκλησίας. Το σχολείο ήταν χτισμένο στην κορυφή του λοφίσκου, είχε δε είσοδο από τον επάνω δρόμο που οδηγεί προς τη βόρεια πλευρά της εκκλησίας. Όπως δε διέσωσε η παράδοση είχε και υπόγειο. Το απέναντι δε μικρό κτίριο που σώζονταν ολόκληρο ως το 1930 και χρησιμοποιούνταν από κάτοικο της Ζίτσας σαν αχυροκαλύβα κι έφερνε κι αυτό την ονομασία «Δασκαλειό» ήταν βοηθητικό οίκημα του πραγματικού «Δασκαλειού».

(πηγή βιβλίο Η ΖΙΤΣΑ- ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ – Β. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ)