Ποια είναι η Ζίτσα
ΖΙΤΣΑ

Ο Δήμος Ζίτσας εκτείνεται βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων -από την οποία απέχει 27 χλμ. -με φυσικά όρια τον ποταμό Καλαμά στα δυτικά, τη λεκάνη του Μαζαρακίου στα βόρεια, τη Λαψίστα στα ανατολικά και το ρέμα της Κληματιάς στα νότια. Έδρα του Δήμου είναι η Ζίτσα στο ομώνυμο Δημοτικό Διαμέρισμα με 890 κατοίκους. Η συνολική του έκταση είναι 67.000 περίπου στρέμματα και έχει 1.922 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Το εύκρατο κλίμα και η απουσία απότομων και μεγάλων ορεινών όγκων καθώς και η γεωλογική σύσταση του εδάφους της, επέτρεψε από πολύ νωρίς - ήδη από τον 18ο αιώνα την ανάπτυξη της αμπελουργίας. Το αμπέλι καθώς και η ιδιαίτερη θέση της Ζίτσας ως εμπορικός σταθμός στα πλαίσια της οικονομίας της εποχής, επέτρεψαν τη δημιουργία, ενίσχυση και επικράτηση ενός αστικού - εμπορικού στρώματος, το οποίο ανέπτυξε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων εκτεινόμενες γεωγραφικά στη Βαλκανική και σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου. Εδώ έχει τις ρίζες του το φαινόμενο της ύπαρξης μιας πλειάδας σημαντικών προσωπικοτήτων των Γραμμάτων και των Τεχνών και τη συνακόλουθη ίδρυση εκπαιδευτικών θεσμών κάτι που επηρέασε τη γενικότερη πορεία των εκπαιδευτικών πραγμάτων της Ηπείρου. Ο τελευταίος μεγάλος πόλεμος με τις καταλυτικές συνέπειες που είχε για ολόκληρη τη χώρα άλλαξε του συσχετισμούς και σε τοπικό επίπεδο: η αλλοίωση του φυσικού μέσω της αποψίλωσης σημαντικών εκτάσεων (πολλές από τις οποίες ανήκαν σε Μονές) και της μετέπειτα παραχώρησής τους σε γειτονικές κοινότητες, ακολουθείται από δημογραφική απίσχνανση μετά την επιδημία φυλλοξήρας που ξεσπά τη δεκαετία του 1960. Η αλλαγή των οδικών αξόνων μεταπολεμικά και η αναδιάταξη των κοινωνικών και οικονομικών δομών, ακύρωσε σε ένα μεγάλο βαθμό το ρόλο που η Ζίτσα και η ευρύτερη περιοχή διαδραμάτιζε, εντείνοντας τις ανισότητες και αντιφάσεις μιας περιοχής που ζει και αναπνέει πλέον στους ρυθμούς της πόλης των Ιωαννίνων ... Η τοπική οικονομία αναπτύχθηκε μεταπολεμικά σε δύο άξονες που συνιστούν και δύο διαφορετικούς τρόπους οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας: στα βορειότερα έχει αναπτυχθεί περισσότερο η κτηνοτροφία ενώ η καλλιέργεια του αμπελιού κυριαρχεί στο νοτιότερο μέρος. Η αμπελουργική ζώνη της Ζίτσας ( στην οποία εκτός των Δ.Δ. Ζίτσας, Καρίτσας και Πρωτόπαππα, συμπεριλαμβάνονται και η Κληματιά, οι Γαβρισιοί και η Λιγοψά) αποτελεί τη μόνη περίπτωση παραγωγής επισημασμένου προϊόντος φυτικής παραγωγής του Νομού Ιωαννίνων, συμβάλλοντας στην παραγωγή της ποικιλίας "ντεμπίνα", όπως και η ίδρυση δύο μεγάλων μονάδων παραγωγής οίνου δυναμικότητας επεξεργασίας περίπου 2.000 τόνων σταφυλιού, της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ιωαννίνων (Ε.Α.Σ.Ι.) και την ιδιωτικής επιχείρησης "Μοναστήρι - Ζίτσα Α.Ε."Δίπλα στις παραδοσιακές καλλιέργειες τις τελευταίες δύο δεκαετίες αναπτύχθηκε δυναμικά ο κλάδος της εξόρυξης μαρμάρου.Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για την αμπελουργία και την οινοποιία στα πλαίσια διατήρησης και της πολιτιστικής παράδοσης. Εκδηλώσεις όπως η Γιορτή Κρασιού στη Ζίτσα το τρίτο δεκαήμερο κάθε Αυγούστου κατά την τελευταία 20ετία, όπως και τα φημισμένα πανηγύρια στα άλλα Δημοτικά Διαμερίσματα και στα Μοναστήρια της περιοχής (Μονή Παλιουρής, Μονή Πατέρων), αποτελούν εκδηλώσεις που συμπυκνώνουν τόσο την ιστορία και την παράδοση της περιοχής όσο και τις ανάγκες προώθησης και διαφήμισης ενός προϊόντος ονομασίας προέλευσης (Π.Ο.Π.).