«Του Αρσαλιού το Σάββατο»: Το Σάββατο του αποχωρισμού

 

«Όλα τα Σάββατα να ΄ρθουν, να φύγουν, να ξανάρθουν και τ΄ Αρσαλιού το Σάββατο ποτέ να μην ξανάρθει!»

Με αυτά τα λόγια ο λαός μας φανερώνει την μεγάλη λύπη του αφού, για μια ακόμη φορά, θα χρειαστεί αυτό το Σάββατο ν΄ αποχαιρετίσει τους αγαπημένους του που θα γυρίσουν ξανά στον κόσμο των νεκρών.

Κατά μία παράδοξη λαϊκή δοξασία οι ψυχές έρχονται στον κόσμο των ζωντανών το βράδυ της Αναστάσεως του Κυρίου και παραμένουν σε αυτόν μέχρι το μεγάλο Ψυχοσάββατο, την παραμονή της Πεντηκοστής, για να επιστρέψουν την ημέρα αυτή, ξανά στον κάτω κόσμο.

Η παράδοση λέει πως η Παναγία παρακάλεσε τον Υιό της να επιτρέψει στις ψυχές να έρθουν κοντά στους ζωντανούς, να εορτάσουν μαζί το Πάσχα και να ζήσουν στον επάνω κόσμο όλες τις Πασχαλιάτικες μέρες. Ο Χριστός άκουσε τα παρακάλια της μητέρας του και μην μπορώντας ν’ αρνηθεί, άφησε τις ψυχές ν΄ ανασταίνονται μαζί του και να χαίρονται την ζωή πάνω στην γη για πενήντα μέρες.

Οι παλιοί πίστευαν πως οι ψυχές, αυτές τις μέρες, τριγυρίζουν κοντά τους με την μορφή πεταλούδας. Θυμάμαι τις γερόντισσες στο χωριό μου που μας έλεγαν να προσέχουμε, να μην κάνουμε κακό σε κάτι μεγάλες πεταλούδες που τριγυρνούσαν μέσα στα σπίτια.

Ύστερα έρχεται η μέρα τ΄ Αρσαλιού και η πίκρα γεμίζει όλους! Το Σάββατο της Πεντηκοστής το είπε ο λαός μας Σάββατο του Ρουσαλιού επειδή στα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια γιορτάζονταν επίσης η μέρα των νεκρών τα «Ροζάλια», από τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα, που ήταν συνέχεια της αρχαιοελληνικής γιορτής των Ανθεστηρίων, που γίνονταν την περίοδο της Άνοιξης και κρατούσε τρείς μέρες, η τελευταία μέρα, τα υδροφόρια, ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς.

Η εκκλησία μας την ημέρα αυτή τελεί μνημόσυνα και ευτυχώς ακόμα, οι πιστοί συμμετέχουν σε αυτά, φτιάχνοντας κόλλυβα, διατηρώντας έτσι ζωντανά κάποια έθιμα που μας συνδέουν με το παρελθόν και την πολιτιστική συνέχεια του Έθνους μας.

Στο δικό μου χωριό, την Ζίτσα, τοποθετούν την πιατέλα με τα κόλλυβα και το κρασί, που θα βρέξουν το πρόσφορο, σε κανίστρες όμορφα σκεπασμένες με λευκά κεντήματα.

Σε πολλά μέρη της Πατρίδας μας συνηθίζουν να περνούν ολόκληρη αυτή της μέρα στα νεκροταφεία στολίζοντας τους τάφους με λουλούδια και στρώνοντας το τραπέζι του αποχαιρετισμού πάνω σε αυτούς.

Τα ήθη και τα έθιμα είναι η ψυχή του λαού μας, όπως αυτή πλάστηκε, σαν το ζυμαράκι, από τις χαρές και τις λύπες της ζωής, είναι χαρακτηριστικά στοιχεία της ταυτότητας μας και στόλιζαν, τα παλιότερα χρόνια, με τον πλούτο τους κάθε γιορτή και σημαντική στιγμή της ζωής.

Βούλα Λεοντίδη – Πλάτωνα