Π Ρ Ο Λ Η Ψ Ε Ι Σ και Δ Ε Ι Σ Ι Δ Α Ι Μ Ο Ν Ι Ε Σ

Στην εποχή μας  η επιστήμη έχει κάνει  τεράστια άλματα και έχει φτάσει σε σημεία που κανείς, πριν από έναν,  δυο αιώνες  περίπου, δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Παρ όλα αυτά ακόμη και σήμερα οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν σε προλήψεις και δεισιδαιμονίες  , τις ίδιες, που πριν από αιώνες, είχαν δημιουργήσει εξ αιτίας της αμάθειας ,του φόβου , των ανεξήγητων φαινομένων.  Τα χρόνια που οι παλιές  γειτόνισσες στο χωριό μου κάθονταν  ακόμα στις εξώπορτες, με τα εργόχειρά τους  και κουβέντιαζαν  μπορούσε κανείς να ακούσει  ένα σωρό προλήψεις και δεισιδαιμονίες να μπλέκονται  στην καθημερινότητα τους, στις δουλειές , στην οικογένειά τους , και σε κάθε τι που τους απασχολούσε.  Από τότε, όταν στην εξώπορτα του σπιτιού μου περνούσαν τ’ απογεύματά τους ,η θεια Γιώργαινα, η θεία Ρίνα , η θεια Αλεξάντρα, η θεία Μανώλαινα, η θεία Λένη  η μάνα μου και άλλες, άρχισα να σημειώνω  όλα τα περίεργα που άκουγα , που άλλα μου προξενούσαν φόβο, άλλα περιέργεια  και άλλα γέλιο. Για την ηλικία μου τότε, τα περισσότερα ,είχαν αποτρεπτικό χαρακτήρα .

Μην ανάβετε τα καντήλια στην Παναγία όταν έχετε τα « ρούχα» σας , μην τρώτε μετά το βασίλεμα του ήλιου , μην κρατάτε τα χέρια σας σταυρωμένα ! Αυτό το τελευταίο ήταν, αφ ενός μεν, για να μην  μας κακοχαρακτηρίσουν  ως  τεμπέλες  και να  κινδυνεύουμε  να  μείνουμε χωρίς γαμπρό !  Και αφ ετέρου  να μην καθόμαστε και τεμπελιάζουμε !

Στις  διακόσιες εβδομήντα περίπου προλήψεις που έχω καταγράψει  και που ελπίζω να καταφέρω σύντομα να  εκδώσω σε ένα βιβλιαράκι, μπορεί κανείς να βρει  τα πάντα , το φόβο, την άγνοια,  την βλακεία, την πονηριά ,την εξυπνάδα , την συγκίνηση, τον σεβασμό , τον πόνο, την καθαριότητα, την ευγένεια,  την πίστη στο θεό . την αγάπη , ακόμη και το μίσος. Ας δούμε κάποιες από αυτές  για να θυμηθούμε - αν και πολλές βρίσκονται ακόμα ζωντανές στην καθημερινότητα μας -  να γελάσουμε και να συγκινηθούμε.

Αμπέλι:  Δεν πρέπει να δουλέψεις  στο αμπέλι την ημέρα της εορτής του Αγίου Χριστοφόρου , γιατί θα πέσει χαλάζι !  

Αδράχτι : Λένε πως αν κάποιος χωρίς να το θέλει σε χτυπήσει με το αδράχτι ,θα βγάλεις λούγκα , δηλαδή θα κάνεις πληγή με πύον και δυνατούς πόνους. Για να μην συμβεί αυτό θα πρέπει αμέσως να πάρεις το αδράχτι και να το χτυπήσεις  τρεις φορές καταγής.

Βελόνι:  Της Αγίας Μαύρας ,στις 3 Μαΐου, δεν πρέπει να πιάσεις βελόνι γιατί θα βγάλεις σπυριά, ούτε να ζυμώσεις γιατί θα καεί το ψωμί ,θα γίνει μαύρο!

Γάλα: Οι κτηνοτρόφοι δεν δίνουν σε κανέναν  γάλα,  την εποχή που το πάνε  στον μπάτζιο ,γιατί πιστεύουν πως θα κοπεί το γάλα η θα  λιγοστέψει !

Δρίμες:  Δεν πρέπει το Αύγουστο να πλύνεις ρούχα στο ποτάμι γιατί θα τα κόψουν οι δρίμες, ούτε να κόψεις ξύλα τον Μάρτη γιατί θα σαρακωθούν από τις δρίμες ,γι’ αυτό λένε : Τα Αυγούστου οι δρίμες  στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα!!

Ζάχαρη: ‘Όταν ήμασταν  μικρά μας έλεγαν: Μην τρώτε ζάχαρη ,γιατί θα κολλήσουν τα έντερά σας!

Κριθαράκι  , ασθένεια του ματιού,. Για να φύγει το κριθαράκι από το μάτι πρέπει να το «αλυχτήσει» κάποιος πρωτόγεννος, το πρωί νηστικός και να πει:

Χαμ , χαμ κριθαρίτς, σήμερα είσαι ,αύριο δεν είσαι !!!!

Κότα :  Όταν η κότα ,που  έχει κυλιστεί στα χώματα, έρχεται και τινάζεται μπροστά στο κατώφλι, αυτό σημαίνει πως στο σπίτι θα έρθουν πολλά λεφτά!!!

Λούσιμο : Δεν επιτρέπεται να λούζεται κάποιος το ψυχοσάββατο, γιατί θολώνει το νερό των πεθαμένων !!

Μαλλιά: Δεν πρέπει να πετάς τα αποχτενίδια και να τα παίρνει ο αέρας ,γιατί θα υποφέρεις από συχνούς πονοκεφάλους!   (Έτσι εξηγείται που όλες οι τρύπες στους   τοίχους  στο χωριό μας είχαν μέσα μαλλιά!)

Νύχια : Λένε πως αν κόψεις τα νύχια σε μωρό παιδί ,αυτό όταν μεγαλώσει θα γίνει κλέφτης!!

Ξενιτειά: Όταν κάποιος ξεκινούσε για την ξενιτειά έβαζαν στην πόρτα του σπιτιού του ένα κλαδί από πουρνάρι, για να κάνει τόσα γρόσια, όσα και τα φύλλα του πουρναριού ! Η κατ άλλους  για να έχουν τσάκνα  για προσάναμμα και  να του ψήσουν αμέσως καφέ, την μέρα που θα γυρνούσε !!!

Προζύμι: Δεν πρέπει να δανείζεις προζύμι  μετά την δύση του ηλίου, γιατί θα λείψει το ψωμί από το σπίτι !!!

Παπούτσια : Δεν πρέπει να περπατάς με τα κορδόνια από τα παπούτσια λυμένα και να σέρνονται, γιατί τότε θα κάνεις πολύ δρόμο περπατώντας!!!

Ράψιμο: Δεν πρέπει να ράβεις  πάνω σε ρούχο ενώ το φοράς,  γιατί θα γίνεις ξεχασιάρα, η μπορεί να σε ξεχάσει και ο άντρας σου και να πάει με άλλη!!!

Σκούπα : Όταν θέλουν να καταραστούν κάποιον λένε:  Να σε μάσει η σκούπα!

Στάχτη : Όταν γρουδιάζει η στάχτη και γίνεται σαν μπαλάκια, σημαίνει πως πολλά γρόσια θα έρθουν στο σπίτι!

Τραπέζι : Όταν κάποιος ξεκινούσε για ταξίδι ,οι δικοί του κρατούσαν στρωμένο το τραπέζι όλη την ημέρα. Εύχονταν με αυτό τον τρόπο να βρει ξανά το τραπέζι στρωμένο όταν θα γυρνούσε!

Φωτιά : Πιστεύουν πως όταν βουίζει η φωτιά, δηλαδή κάποιο κούτσουρο κάνει θόρυβο καθώς καίγεται , ότι κάποιος τους κουβεντιάζει ,τους κουτσομπολεύει.!

Χαψιά, (μπουκιά):  Δεν πρέπει να αφήνεις την χαψιά σου, γιατί τότε θα σε αφήσει και ο άντρας σου !

Ψαλίδι: Δεν επιτρέπεται να μένει ψαλίδι ανοιχτό, γιατί τότε είναι ανοιχτά και τα στόματα των εχθρών μας, δηλαδή μας κουτσομπολεύουν!!!!

Είναι  μερικές από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες που ακούγονταν η και ακούγονται στο χωριό μας. Διαβάζοντας τες κάποιος δεν πρέπει να σταθεί επιφανειακά στις λέξεις , η στην προκείμενη  φράση , αλλά να κοιτάξει πίσω από αυτές και τότε θα βρεθεί σε έναν άλλο κόσμο που είχε την δική του ομορφιά και προσπαθούσε με διάφορους τρόπους να ξεκουραστεί, να προφυλαχθεί από κάτι ,να δώσει διάφορα μηνύματα, νοικοκυροσύνης ,σεβασμού, ελπίδας, να ξεγελάσει  την φτώχια του, τον εαυτό του και τους άλλους.

Παρακαλώ   αν κάποιος  θυμάται   ανάλογες προλήψεις από το χωριό μας ,θα  μπορούσε να βοηθήσει για να πλουτίσουμε τούτη την καταγραφή , όχι φυσικά για να τα χρησιμοποιήσουν οι νεότεροι, αλλά  για να γνωρίσουν κομμάτια της  παράδοσης και της λαογραφίας  μας  που αποτελούν  ρίζες του έθνους μας.

                    Βούλα  Λεοντίδη  - Πλάτωνα