Το μεγάλο πηγάδι λεηλατήθηκε. Οι μεγάλες σκαλιστές πέτρες με τις αυλακιές που χάραξε πάνω τους το σχοινί που γλιστράει για να ανεβάσει το νερό εξαφανίστηκαν. Θα κοσμήσουν ίσως κάποια βίλα; Θα φτωχύνουν όμως το χωριό, την ομορφιά και την ιστορία του. Έμειναν οι δυο πέτρες με την επιγραφή:
«ΧΑΝΔΟΝ Ω ΞΕΝΕ ΥΔΩΡ ΠΙΝΕ
ΕΥΧΑΣ Δ΄ ΥΠΕΡ ΚΤΙΤΟΡΩΝ ΠΕΜΠΕ,
ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΤΩI 1895-
ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΑΝ.Κ. ΓΟΔΙΝΟΥ».
Αποτελούν ιστορία για το πηγάδι και το χωριό. Και στέκουν πάνω- πάνω προκλητικά. Θα τις αφήσουμε κι αυτές ; Δεν θα τις περιφρονήσουμε; Τώρα!
Θα ξεχάσουμε ότι σε δύσκολους καιρούς έσωσε το χωριό; Όταν οι γυναίκες περίμεναν στη σειρά για να ρίξουν το κουβαδάκι, να στραγγίσουν λίγο νερό, μόνο για να ‘χει το σπίτι να πιεί, με μεγάλη οικονομία. Ιστορία και σωτηρία του χωριού!
Για την ιστορία:
Δυστυχώς δεν έχει διασωθεί η χρονολογία που χτίστηκαν τα πηγάδια. Είναι όμως πιθανόν να είχαν κτισθεί από τους κατοίκους των χωριών «Καμίνια», «Πογδορά» και «Ζαραβέλια» προτού αυτά μετοικήσουν, από τα οποία και υδρεύονταν. Το στόμιο του πλατύτερου πηγαδιού που είναι εκεί ανακαινίστηκε πολύ αργότερα με δαπάνη του αειμνήστου ευεργέτη Αναστασίου Γουδίνου, όπως μαρτυρά η επιγραφή. ( Β. Οικονόμου).
Βρίσκονται στη βόρεια πλευρά της Ζίτσας και είναι τρία, ένα μεγάλο και δύο μικρότερα με βάθος 25 μέτρα και πλάτος 4 μ. Σε περίοδο ξηρασίας η ύπαρξη νερού σ’ αυτά ήταν λίγη και για να αναβλύση καινούργιο , χρειάζονταν να περάσει πολλή ώρα. Γι’ αυτό οι γυναίκες, πηγαίνοντας εκεί, έπαιρναν τη σειρά τους , που για να έρθει, χρειάζονταν πολλές ώρες, ακόμη και μια ολόκληρη νύχτα.(Δ.Γύρας)
Δεν έλειπαν βέβαια και οι ομηρικοί καυγάδες για το ποια θα ρίξει πρώτη τον κουβά για να βγάλει το λιγοστό νερό. Άλλες πάλι φορές μπλέκονταν τα σχοινιά και οι κουβάδες στο βυθό του πηγαδιού και άντε να τους ξεμπλέξεις!
Πριν από αρκετά χρόνια, το 1991, έγινε προσπάθεια καθαρισμού και ανάδειξης των πηγαδιών από τον Πολιτιστικό Σύλλογο και εθελοντές , μάλιστα ο Χρήστος ο Μαγκλογιάννης ήταν αυτός που με κίνδυνο της ζωής του κατέβηκε στο πηγάδι για να ανεβάσουν με τη βοήθεια γερανού, τις πέτρες που είχαν πέσει και ότι άλλο άχρηστο υπήρχε μέσα. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια
Το καλοκαίρι του 2019 με καθαρισμό του περιβάλλοντος χώρου και των πηγαδιών, με χειρωνακτική εργασία από τον Πέτρο τον Τσέλιο και με τη δωρεάν παραχώρηση- χρήση μηχανήματος από τον Ευστράτιο Στράτο. Για το εγχείρημα αυτό βοήθησαν οικονομικά και οι Αμερικάνοι του χωριού μας Λευτέρης Μαγκλογιάννης κσι Βασίλης Παπαυγέρης, τους οποίους και ευχαριστούμε.
Συνεχίστηκε το καλοκαίρι του 2021 ξεκίνησε καθαρισμός των πηγαδιών και του περιβάλλοντος χώρου , με χειρωνακτική εργασία από τον Πέτρο τον Τσέλιο και τον Ντίνο Κοσμά και με τη δωρεάν παραχώρηση- χρήση μηχανήματος από τον Ευστράτιο Στράτο που καθάρισε όλο το χώρο από τα χόρτα , αγκάθια και βατσινιές.
Φέτος είχαμε επανάληψη με καθαρισμό του χώρου με το μηχάνημα του Ευστράτιου Στράτου και την χειρωνακτική εργασία του Πέτρου Τσέλιου, του Βασίλη Ν. Παπαυγέρη, του Χρόνη Γ. Λιάκου, του Ντίνου Κοσμά, του Κώστα και της Μαρίνας Σιάτρα. Εκτός από την ανάδειξη των τριών ν πηγαδιών και τον καθαρισμό του περιβάλλοντος χώρου είχαμε και δενδροφύτευση στον καθαρισμένο χώρο . Οι εργασίες συνεχίζονται . Με χαρά διαπιστώσαμε το ενδιαφέρον που έδειξαν πολλοί συγχωριανοί μας , οι οποίοι ενισχύουν οικονομικά την προσπάθεια.
Προτείνουμε ο Δήμος , η κοινότητα να δουν την προσπάθεια που γίνεται και να βοηθήσουν ώστε να ολοκληρωθεί αυτή η προσπάθεια.
Αντιγράφουμε ποίημα που έγραψε πρόσφατα ο Βασίλης ο Μαλισσόβας
Οι μύθοι τελειώσανε κι έρχεται η αλήθεια που έχει αξία και λεφτά πάνε τα παραμύθια ’Εμαθα δύο νεαροί Ζιτσιώτικα βλαστάρια αρχίσανε συντήρηση στης Ζίτσας τα πηγάδια , πάνε και καθαρίζουνε αγκάθια και χορτάρια πολλά συγχαρητήρια μπράβο σας παλληκάρια .Η ιστορία του χωριού μ αυτά είναι δεμένη κι ότι αυτά προσέφεραν λησμονημένο μένει !θυμάμαι ήμουνα παιδί και ένα καλοκαίρι ο ήλιος έκαιγε πολύ πρωί και μεσημέρι κι εξεκινούσαν οι κυρές μαζί με τα γομάρια βαρέλες πλόσκες κι άλλα αγγειά επάνω στα σαμάρια . Πηγαίναν να γεμίσουνε νερό απ το πηγάδι νάχουν για το νοικοκυριό απ’ το πρωί ως το βράδυ !Και το πηγάδι στέρευε χανόταν το νεράκι και πάλι τούτο μάζευε τη νύχτα το βραδάκι ! και όποια το προλάβαινε βαρέλες να γεμίσει οι άλλες πίσω γύριζαν να παν στην κρύα βρύση .Η βρύση ήταν μακριά κοντά κει στο Μπουρντάρι και κάναλη την λέγανε με του Θεού τη χάρη.κι ’ χε ένα δρόμο δύσκολο με πέτρες κι ανηφόρα τα ζώα δυσκολεύονταν κι ήταν μεγάλη μπόρα !Άντε πάλι το γύρισε και έχουμε λιακάδα και για μεσημεριανό βράστε μια φασουλάδα .
